Stresshormonen. Denk jij dat je nooit een burn-out kunt krijgen? Mensen denken vaak dat hun stress systeem alleen aanstaat als zij stress of problemen hebben. Ze zien het als iets ‘negatiefs’. Niets is minder waar! Je stress systeem gaat aan zodra je opstaat, omdat het je gewoonweg energie geeft. Ook bij leuke dingen staat je stress systeem dus aan en heb je kans op de ontwikkeling van een burn-out.
Burn-out is een sluipmoordenaar
Ik zie vaak bij klanten dat ze helemaal niet doorhadden dat ze richting een burn-out bewogen. En dat heeft verregaande consequenties voor hun leven. Want met een burn-out stort je wereld in. Alles. Je gezondheid, je welzijn, je financiën, je sociale contacten, je gezin, het zet druk op je relatie en je professionele en persoonlijke ontwikkeling komen stil te staan. Je komt in een soort cocon terecht, en hebt je handen overvol aan jezelf. Want je hebt nergens meer energie voor.
Ook leuke dingen of fantastisch werk kosten je energie
Wat is nu de reden dat het zo vaak fout gaat? Omdat mensen onderschatten dat je lichaam overal energie voor nodig heeft. Als je iets doet, heb je energie nodig. Bij stress denk je meestal aan problemen zoals ruzie met je baas, een promotie die je wilt maken of zorgen om je zieke kind. Maar je lichaam krijgt ook stress door gewoon te veel te doen. Ook leuke dingen.
Stress kan dus ook te maken hebben met hard en leuk werken, social media, sporten, hobby’s, uit eten of thuis leuke dingen ondernemen met je kinderen. Je gebruikt namelijk vaak onbewust de stressreactie om aan energie te komen. Terwijl het helemaal niet stressvol is of stressvol voor je voelt.
De stressreactie geeft je energie
Je zenuw- en hormoonstelsel spelen een centrale rol bij het ontstaan en herstel van een burn-out. Door de stressreactie te gebruiken, krijg je energie. Dat geeft je lichaam in de vorm van twee stresshormonen, ten eerste adrenaline, energie voor een paar minuten. En daarnaast cortisol, energie voor langere tijd. Je lichaam zet de stressreactie aan en geeft je een golf energie, lekker toch? Zo kan jij jouw ding doen. En lijkt het of je geen rust hoeft te nemen om bij te tanken. Maar hoe zit het dan als je dan uiteindelijk toch moe bent en geen energie meer hebt? Ook dan geven deze twee hormonen je de energie die je nodig hebt. Zo kan je gewoon doorgaan, ondanks dat je moe bent. Je voelt zelfs niet eens meer dat je moe bent, zoveel energie heb je ineens. Dat is handig!
Maar je stressreactie compenseert dan alleen maar je energietekort. Op een gegeven moment is het ‘klaar’ voor je lichaam. Je gaat té lang door en herstelt té weinig. En zo kom je in een burn-out terecht. Een burn-out begint dus altijd met te weinig rust nemen, waardoor een energietekort ontstaat.
Na een leuke, drukke dag hang je ’s avonds heerlijk nagenietend en uitgeblust op de bank. Oh, ja helemaal vergeten. Je moet nog éven iets mailen. Je krabbelt overeind en gaat aan de slag. Maar wat blijkt: je voelt je helemaal niet meer moe! Dat is lekker. Je voelt je zelfs zo fit dat je ook de badkamer schoonmaakt. De stressreactie heeft je energie gegeven en je helder gemaakt. Je besluit dat het veel handiger is voortaan niet op die bank te gaan hangen, want daar word je dus alleen maar moe van! De stresshormonen zorgen ervoor dat je energie uren lang in je lichaam blijft waardoor je de slaap niet kunt vatten. De volgende dag ben je natuurlijk wel extra moe…En er staat weer een drukke dag op de planning. Maar gelukkig zet je lichaam je stressreactie weer aan en kan je er weer vol energie tegenaan!
Je lichaam verandert door de overvloed aan stresshormonen
Na verloop van tijd verandert je lichaam als je de stressreactie vaak gebruikt. Bijvoorbeeld om door te kunnen gaan bij vermoeidheid. Door de overvloed aan stresshormonen ontregelen je zenuw- en hormoonstelsel en krijg je lichamelijke, emotionele, cognitieve en gedragsklachten. Organen en weefsels slijten onevenredig hard. Sommige organen passen zich aan. Het gevolg is dat je lichaam ‘doldraait’. Het wordt ‘chronische stress’. Je herstelt hierdoor steeds moeilijker als je wél rust neemt. ‘Gewoon een tijdje rust nemen’ is dan vaak niet meer voldoende. Ook lukt het je vaak niet meer om hier zelf uit te komen en moet je gespecialiseerde hulp inschakelen.
Hoe check je de stressreactie van je lichaam?
Het is dus belangrijk je te realiseren dat je veel vaker de stressreactie gebruikt dan je denkt. Ook als je iets leuks onderneemt. Veel energie hebben is geen garantie dat je geen risico loopt op een burn-out. De stressreactie compenseert je vermoeidheid, waardoor je niet voelt hoe het echt met je gaat. Dus ook niet hoe moe je lichaam echt is.
Check daarom eens bij jezelf als je rustig op de bank zit:
- Heb ik een hoge hartslag (meer dan 75 slagen per minuut)?
- Adem ik hoog (alleen in je borst)?
- Adem ik snel (meer dan 12 keer per minuut)?
- Waar zit er spanning in mijn lichaam?
- Zweet ik?
- Kan je rustig 5 minuten blijven zitten en helemaal niets doen?
Als je merkt dat je last hebt van deze dingen, reflecteer dan eens goed op jezelf en vraag je af hoe het werkelijk met je gaat?
